Van Praag en de buitenkerkelijken

De erudiete humanist Leo Polak markeerde de breuklijn. Hij had de godsdienst ingewisseld voor atheïsme. Van Praag was de tweede 20e eeuwse humanist in ongodsdienstige zin, maar geen atheïst. Hij beoogde een humanisme dat niet het bestaan van een God ontkende, maar daarover geen uitspraak deed. Een bijzonderheid van Van Praag was dat hij het humanisme stelselmatig wilde uitwerken. Doel was een levensbeschouwing ten behoeve van alle  buitenkerkelijken om hen te behoeden voor het fascisme. Een tweede bijzonderheid: Van Praag zou zich hebben ingezet voor de gelijkberechtiging van buitenkerkelijken. Zoals humanisten betaamt beijverde Van Praag zich bovendien voor verbeteringen in het onderwijs. De samenwerkingsschool die Van Praag voorstond kwam evenwel niet van de grond. Doordat Van Praag nadrukkelijk bleef binnen de begrenzingen van wat het humanisme toeliet kon de humanistische traditie in buitenkerkelijke zin worden doorgegeven aan de elite van volgende generaties. Dit was althans de bedoeling. Of het doel werd bereikt kan worden betwijfeld. Kan men deze elite nog wel humanistisch noemen?